‘The proof of the pudding is in the eating’, zeggen de Britten. 50 dagen nadat de brexit effectief in werking trad moeten we vaststellen dat de brexitpudding een wrange nasmaak heeft. Extra papierwerk, hinderlijke vertragingen in de logistieke processen en heel wat bijkomende kosten die voor bepaalde productgroepen zelfs verviervoudigd zijn: sinds de brexit is het dagelijkse kost voor Belgische chemie- en farmabedrijven. Als belangrijkste exportsector van het land rekent de chemie en life sciences dan ook op efficiënte douaneprocessen en een doeltreffende besteding van de middelen uit het brexitfonds om getroffen bedrijven te ondersteunen in hun exportstrategie.
De chemie- en farmasector is zeer exportgericht. Meer dan driekwart van de productie wordt uitgevoerd. Zo exporteerde de sector in 2019 voor 131 miljard euro aan goederen. Daarmee is de chemie en life sciences de exportkampioen van België, goed voor bijna een derde van de totale export van ons land. Doordat de chemie en farma veel meer uitvoert dan invoert, levert de sector met ruim 24 miljard euro veruit de grootste bijdrage aan de positieve handelsbalans en de welvaart van België.
Brexit zet handelsrelatie onder druk
Deze cijfers plaatsen de negatieve economische impact van de brexit nog meer in perspectief. Als zesde belangrijkste handelspartner van de sector, met in 2019 nog een dagelijkse uitvoer ter waarde van ruim 21 miljoen euro, is het Verenigd Koninkrijk een strategisch en historisch belangrijke afzetmarkt en logistieke hub voor de chemie en farma. De brexit zet die handelsrelatie zwaar onder druk.
Hoewel een rampscenario is vermeden – doordat er op de valreep nog een handels- en investeringsakkoord met het Verenigd Koninkrijk is afgesloten – worden bedrijven sinds 1 januari dag na dag geconfronteerd met vertragende grenscontroles, meer administratieve rompslomp en hogere transportkosten. Bovendien is de export naar het Verenigd Koninkrijk in de eerste tien maanden van vorig jaar, door de coronacrisis en de onzekerheid over de brexit, al met bijna een kwart gedaald.
“De transportkosten richting het Verenigd Koninkrijk stijgen naar een recordhoogte, met supplementen van 30 tot 50% per transport.”
Barbara Veranneman, expert internationale handel bij essenscia
Barbara Veranneman, expert internationale handel bij essenscia: “De brexit leidt tot extra lasten en structurele kosten voor douaneafhandeling, het opzetten van controlesystemen, het aanvragen van bijkomende vergunningen en een verdubbeling van de registratieverplichtingen in het kader van de REACH-wetgeving voor chemische stoffen. Ook de transportkosten richting het Verenigd Koninkrijk stijgen naar een recordhoogte, met supplementen van 30 tot 50% per transport. Intussen komen ook de eerste beperkingen van het handelsakkoord aan de oppervlakte. Zo kunnen distributiehubs in het Verenigd Koninkrijk goederen van Europese oorsprong niet opnieuw op de Europese markt brengen zonder invoerrechten en vice versa. Daardoor dienen beproefde distributiesystemen plots hertekend te worden.”
Goed werk van Belgische douane
Wat opvalt is dat de Belgische douane veel beter op de brexit was voorbereid dan hun collega’s aan de overzijde van het Kanaal. Daardoor bleven grote onderbrekingen of breuken in de logistieke ketting van de chemie en life sciences voorlopig uit. Chemie- en farmabedrijven ondervinden vooral problemen en vertragingen bij logistieke handelingen op het grondgebied van het Verenigd Koninkrijk. Zeker bij het zogenaamd groupage containertransport, waarbij verschillende producten van verschillende bedrijven gebundeld worden vervoerd. Dit lijkt te wijten aan capaciteitsproblemen bij de betrokken douanediensten in het Verenigd Koninkrijk en onduidelijkheden inzake de douaneprocessen.
“De Brexit leert ons vooral dat export geen ver-van-mijn-bed-show is. Internationale handel is de welvaartsinjectie voor onze economie en samenleving.”
Yves Verschueren, gedelegeerd bestuurder essenscia
Yves Verschueren, gedelegeerd bestuurder essenscia: “Op economisch vlak telt de brexit enkel verliezers. Ondanks de uitstekende samenwerking met de Belgische douane heeft de brexit een zware impact op de sector van de chemie en life sciences. Het is daarom belangrijk om de beschikbare middelen uit het brexitfonds doelgericht en structureel in te zetten, zodat exporterende bedrijven deze klap kunnen opvangen en hun internationaliseringsstrategie kunnen verruimen. De brexit leert ons vooral dat export geen ver-van-mijn-bed-show is, of een abstract economisch begrip. Internationale handel is de welvaartsinjectie voor onze economie en samenleving. Wat we hier produceren en uitvoeren naar alle hoeken van de wereld, zorgt bij ons voor jobs, meer koopkracht en een sterkere sociale zekerheid. Ambitieuze vrijhandelsakkoorden blijven dus cruciaal. Niet enkel voor de chemie en farma, maar voor de ganse open en exportgerichte economie die zo kenmerkend is voor ons land.”
Belang van performant digitaal douanesysteem
De brexit maakt ook duidelijk dat de efficiëntie van douaneprocessen bepalend is voor het succes van de Belgische internationale handel. De goede voorbereidingen en informatiecampagnes van de Belgische douane lonen en zorgen voor een adequate afhandeling van de exportformaliteiten. Dat blijkt vooral op digitaal vlak. Ondanks het vele extra dataverkeer veroorzaakt door de brexit is het digitale douanesysteem PLDA (PaperLess Douane en Accijnzen) vrij stabiel en performant gebleven.
Dat is van groot belang omdat douaneaangiften bij export in real time moeten gebeuren. Een exportlading kan pas vertrekken zodra de online aangifte is vrijgegeven. Een haperend systeem zou extra vertragingen veroorzaken met bijkomende kosten en mogelijke storingen in de supply chain tot gevolg. Daarom is het voor chemie- en farmabedrijven ook in de toekomst belangrijk dat het PLDA-systeem secuur blijft functioneren. Door nieuwe regelgeving rond e-commerce wordt namelijk een toevloed aan digitale aangiften verwacht.