In de eerste negen maanden van 2020 is de export van de chemie- en farmasector naar het Verenigd Koninkrijk met liefst 23% gedaald tot 4,6 miljard euro. Daarmee is duidelijk dat de brexit nu al een zware economische impact heeft. In 2019 was de sectorexport naar het Verenigd Koninkrijk namelijk ook al met 10% afgenomen. Dat blijkt uit een analyse van essenscia, de Belgische sectorfederatie van de chemie en life sciences, op basis van cijfers van de Nationale Bank.
Sinds 1 januari is de brexit definitief een feit en maakt het Verenigd Koninkrijk niet langer deel uit van de Europese Unie. Dankzij het handels- en samenwerkingsakkoord dat op de valreep werd afgesloten, en dat op nieuwjaarsdag voorlopig in werking trad, is het absolute horrorscenario van een ‘no deal’-brexit met bijhorende importheffingen vermeden. Toch is de economische schade voor de chemie en farma – met een derde van de totale Belgische uitvoer de belangrijkste exportsector van het land – intussen al aanzienlijk.
Export chemie en farma daalt sterker dan gemiddeld
In 2019 daalde de export van de chemie- en farmasector naar het Verenigd Koninkrijk al met 10% ten opzichte van het jaar voordien. Van januari tot september 2020 heeft die negatieve trend zich doorgezet met een forse daling van nog eens 23% in vergelijking met de eerste negen maanden van 2019. Daarmee is de exportdaling in de chemie en farma een stuk groter dan gemiddeld. De totale Belgische export naar het Verenigd Koninkrijk viel in diezelfde periode vorig jaar met ‘slechts’ 16% terug.
In 2015, het jaar vóór het brexit-referendum, was het Verenigd Koninkrijk als buurland en historisch belangrijke handelspartner nog goed voor 7,5% van de totale export van de chemie- en farmasector. Vorig jaar is dat aandeel in de sectorale export gedaald tot 4,7%. Daarmee vertegenwoordigt de chemie en farma nog altijd 23,8% van alle Belgische goederen die naar het Verenigd Koninkrijk worden uitgevoerd, maar in 2015 lag dat percentage nog op 28%. De exportdaling is trouwens voelbaar in alle segmenten van de sector, zowel in farma (-29%), kunststoffen (-23%) als chemie (-22%).
Importstijging door coronavaccins
Aan de importzijde is er eveneens een daling van 20 tot ruim 25% voor kunststoffen en chemie, een achteruitgang die in lijn ligt met de afname in andere sectoren. De invoer van farmaproducten, in het bijzonder met betrekking tot vaccins, is in de eerste negen maanden van vorig jaar daarentegen meer dan verdubbeld. Dit is voornamelijk te wijten aan de positie van ons land als internationale draaischijf in de ontwikkeling en distributie van coronavaccins. Ongeveer 60% van alle vaccinexport vanuit het Verenigd Koninkrijk had in 2020 België als bestemming, terwijl het aandeel van de Verenigde Staten sterk terugviel van 65% naar 12%.
Hogere kosten door administratieve rompslomp
De negatieve impact van de brexit is voor de chemie en life sciences ook voelbaar op administratief vlak met extra douanecontroles en dus meer kans op vertragingen in het logistieke proces, bijkomende complexiteit in de toepassing van oorsprongsregels en vooral een verdubbeling van de administratieve procedures en bijhorende registratiekosten op het vlak van productwetgeving.
Sinds 1 januari gelden er door de brexit namelijk twee aparte REACH-registratiesystemen: EU REACH en UK REACH. De chemiewetgeving REACH is een Europese verordening die de registratie, de markttoelating en het veilig gebruik van chemische stoffen regelt. Het is een gemiste kans dat de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk geen overstemming hebben bereikt over een vlotte gegevensuitwisseling in het kader van REACH om bestaande registraties en wetenschappelijke data wederzijds te erkennen. Het nieuwe, dubbele systeem zal de in- en uitvoer van chemieproducten zeker in de beginfase bemoeilijken, niet alleen voor producenten maar ook voor distributeurs en industriële gebruikers.
“In het belang van de welvaart in dit land moeten we blijven ijveren voor ambitieuze handelsakkoorden en tegen belemmeringen in het vrijhandelssysteem.”
Yves Verschueren, gedelegeerd bestuurder essenscia
Yves Verschueren, gedelegeerd bestuurder essenscia: “Samen met de coronacrisis hakt de brexit zwaar in op de economische resultaten van chemie- en farmabedrijven. Dit bewijst opnieuw hoe belangrijk export en internationale handel zijn voor een open economie zoals de Belgische. De brexit toont ook aan hoe kwetsbaar onze internationale concurrentiepositie is. In het belang van de welvaart in dit land moeten we daarom blijven ijveren voor ambitieuze handelsakkoorden en tegen belemmeringen in het vrijhandelssysteem zodat de Belgische economie, met de chemie- en farmasector op kop, haar rol als exportland op wereldvlak kan blijven spelen.”
