essenscia PolyMatters en Agoria zochten – én vonden – het antwoord
In 2018 draaide de kunststofsector in België een omzet van 14,2 miljard euro en was de industrie goed voor meer dan 30.000 jobs. Indrukwekkende cijfers, maar wat is het verhaal erachter? Naar aanleiding van de tweede jaarlijkse Belgian Plastics Day publiceren sectorfederaties essenscia en Agoria samen een studie over de circulariteit van de Belgische kunststofsector. Daaruit blijkt onder meer dat ons land een grote sprong voorwaarts maakte op het vlak van plasticrecyclage, maar ook dat er nog een lange weg te gaan is. Saskia Walraedt, directeur van essenscia PolyMatters, geeft tekst en uitleg.
“Zowel essenscia PolyMatters – de kunststoffendivisie van essenscia, de industriefederatie van de chemie en life sciences – als technologiefederatie Agoria hebben sterke banden met de kunststofsector, daarom zetten we samen onze schouders onder de Belgian Plastics Day en deze circulariteitsstudie. Met dergelijke initiatieven willen we verschillende spelers uit de industrie samenbrengen, de grote diversiteit binnen de sector benadrukken, markttrends onder de loep nemen en duidelijk maken hoe kunststoffen wel degelijk hun plaats hebben binnen een circulaire en duurzame economie.”
Tussen 2 en 50 jaar
Dat is de gemiddelde levensduur van meer dan de helft van de kunststofproducten.
Geen evidente opdracht, want bij kunststoffen wordt al snel gedacht aan wegwerp en plasticsoep. Hoe gaan jullie met die publieke opinie om?
Saskia Walraedt: “We moeten er niet flauw over doen: er zijn inderdaad veel zogenaamde ‘single use products’ of SUP’s die gemaakt worden uit kunststof, vooral in verpakkingen. Maar die SUP’s zijn slechts een deel van de volledige kunststofindustrie. Kunststoffen maken deel uit van ons dagelijks leven. Denk aan pvc-buizen, -vloeren, -ramen en -deuren, isolatiemateriaal, computers, smartphones, kledij… Kunststof is alomtegenwoordig, brengt comfort en veiligheid en zorgt via isolatie- en lichtgewichtmaterialen voor meer duurzaamheid in de bouw- en transportsector.
En zelfs die single use products hebben hun nut. In ziekenhuizen bijvoorbeeld, om medisch materiaal steriel te verpakken. Daar is het net cruciaal dat die verpakking maar één keer wordt gebruikt. Zo lang die SUP’s na gebruik ingezameld en gerecycleerd worden, hoeft dat eigenlijk geen probleem te zijn. Maar net daar wringt vaak het schoentje. Er wordt nog te slordig omgegaan met deze waardevolle materialen. Met initiatieven zoals de Belgian Plastics Day willen we het plasticsverhaal nuanceren.
Daarom hebben we samen ook een circulariteitsstudie uitgevoerd, specifiek voor de Belgische kunststofindustrie. Dat is een primeur: normaal worden dergelijke onderzoeken op Europees niveau uitgevoerd, omdat Europa ook het speelveld is voor de wet- en regelgeving rond kunststoffen. Maar we wilden graag meer inzicht krijgen in hoe de kunststofsector in België scoort op het vlak van circulaire economie. Zo kunnen we de overheid een realistisch zicht geven op de situatie in ons land en onze inspanningen aftoetsen aan het Europese gemiddelde. Dan zien we dat België over het algemeen bij de betere helft hoort.”
Wat zijn de meest frappante vaststellingen uit die studie?
Walraedt: “Met stip op één: er wordt nog altijd te weinig gerecycleerd. Al gaat het wel de goede richting uit. In België werd in 2018 34% van het plastic afval van consumenten gerecycleerd. Dat lijkt weinig, maar het is wel een stijging met 54% tegenover 2006. Bovendien hoort daar nog een andere kanttekening bij: meer dan de helft van de kunststofproducten hebben een lange levensduur (tussen 2 en 50 jaar), waardoor ze ook pas later gerecycleerd kunnen worden. Het plasticafval dat niet-recycleerbaar is, wordt verbrand. De energie die daarbij vrijkomt, wordt gerecupereerd.”
Worden die gerecycleerde materialen ook ten volle benut?
Walraedt: “Misschien wel de belangrijkste conclusie is dat we recyclaten nog veel meer als grondstof moeten inzetten. Momenteel is gerecycleerd materiaal slechts goed voor 6% van het totale grondstoffengebruik voor nieuwe kunststofproducten.
Dat moet hoger. Door de inzameling beter te organiseren, bijvoorbeeld. Zoals de nieuwe blauwe zak, die nu in verschillende gemeentes in België stelselmatig wordt ingevoerd en waardoor alle types kunststofverpakkingsafval in de PMD-zak mogen. Dat is belangrijk, want hoe selectiever we inzamelen, hoe meer kans op recyclage.
We moeten ook meer investeren in bijkomende recyclagecapaciteit en innovaties zoals chemische recyclage verder uitbouwen. Daarbij worden polymeren omgezet, meestal via verhitting, tot monomeren. Die kan je gebruiken voor de productie van nieuwe polymeren of andere koolwaterstoffen die dan als nieuwe grondstof dienen voor de hele chemiesector. Zo vormen ze een alternatief voor de fossiele grondstoffen van vandaag.
En ten slotte kunnen we het recyclagecijfer ook opkrikken door bepaalde wettelijke en normatieve beperkingen weg te werken, zeker in de voedingsindustrie. We moeten evolueren naar een systeem waarin recyclaat groen licht krijgt om gebruikt te worden in nieuwe toepassingen zodra het aan alle objectieve veiligheidscriteria voldoet.”
54%
Vandaag wordt er in België 54% meer plastic afval gerecycleerd dan in 2006.
Welke initiatieven rond innovatieve kunststoffen en recyclage bestaan er zoal in België?
Walraedt: “In de eerste plaats neemt de Belgische kunststofindustrie het heft in eigen handen en zet de sector steeds meer in op duurzaamheid en circulaire economie. Neem bijvoorbeeld Deceuninck, dat gerecycleerd pvc gebruikt in zijn ramen en deuren. Of JBF, dat PET-verpakkingen chemisch recycleert.
Ook Catalisti, de speerpuntcluster voor duurzame chemie en kunststoffen in Vlaanderen, zet heel wat innovatieprojecten op poten. Zo is er het MATTER-project, waarbij grote internationale chemiebedrijven zoals Borealis samenwerken met onderzoekers van de UGent, lokale afvalverwerkers en recyclagebedrijven om duurzame recyclageoplossingen te ontwikkelen voor kunststof. En ook in Wallonië zijn er heel wat initiatieven rond de valorisatie van kunststofafval. Greenwin is daar de grootste trekker van innovatie.
Kortom: er zijn nog mogelijkheden tot verbetering wat betreft recyclage van kunststoffen, maar er wordt – zeker in België, maar ook in Europa – hard aan gewerkt.”
Wat is Belgian Plastics Day?
Belgian Plastics Day is een initiatief van Agoria en essenscia PolyMatters. Tijdens het event wordt dieper ingegaan op hoe de Belgische kunststofindustrie presteert in een circulaire economie, wat de laatste markttrends zijn en hoe goed ons land scoort op recyclagevlak.
Meer weten over de duurzaamheid van de Belgische kunststofindustrie? Download de studie hier of lees het hieronder.
