Hoe ziet de toekomst van kunststoffen eruit? Over die fundamentele vraag bogen experten Carl Emmerechts (Sirris), Kevin Poelmans (Agoria), Jan Van Havenbergh (Catalisti/Moonshot) en Saskia Walraedt (essenscia PolyMatters) zich tijdens het ‘Future of Plastics’ debat op de Belgian Plastics Day van Agoria en essenscia. “Het zou dom zijn om zomaar kunststoffen te bannen, maar we moeten ze wel zo duurzaam mogelijk produceren en maximaal hergebruiken in een kringloopeconomie”, klinkt het eenstemmig.
Viceminister-president en Vlaams minister van Economie en Innovatie Hilde Crevits gaf in een videoboodschap de aftrap voor het debat rond ‘The future of plastics.’ De hoofdboodschap? Kunststoffen zijn alomtegenwoordig, maar we moeten nog meer inzetten op hergebruik en recyclage. Innovatie is daarbij de rode draad.
Duurzaamheid als sleutelwoord
Jan Van Havenbergh pleit alvast voor hoge ambities rond duurzaamheid. Als manager van het Moonshot-programma voor klimaatinnovatie van de Vlaamse regering coördineert hij baanbrekend universitair onderzoek naar industriële doorbraaktechnologieën. De circulariteit van kunststoffen is daarbij een van de vier centrale onderzoekstrajecten.
“Rond recyclage, sortering en ook de vaak complexe samenstelling van bepaalde kunststofmaterialen bestaan nog heel wat uitdagingen. Er zijn disruptieve oplossingen nodig. Daar wordt keihard aan gewerkt.” Zo helpt Catalisti, de speerpuntcluster voor innovatie in chemie en kunststoffen, bedrijven met innovatieprojecten in de omslag naar een duurzamere sector.
“We moeten volop inzetten op de circulaire economie”
Saskia Walraedt van essenscia PolyMatters, de kunststoffendivisie van de Belgische sectorfederatie van de chemie en life sciences, benadrukt de nood om volop in te zetten op de circulaire economie, mét kunststoffen. “We moeten streven naar 100% traceerbaarheid, minimaal materiaalgebruik en maximaal hergebruik. Het gaat dus over veel meer dan enkel recyclage. Het is vooral zaak om de waarde van grondstoffen en materialen zo lang mogelijk te behouden, in meerdere cycli, en dit aan een zo hoog mogelijke kwaliteit.”
Hebben kunststoffen een plaats in de circulaire economie? Kevin Poelmans van technologiefederatie Agoria vindt van wel: “Je moet voor elke toepassing telkens kijken naar de gewenste eigenschappen maar dikwijls zijn plastics de keuze bij uitstek. Kijk maar naar onze solarwagen: om een performante, lichte wagen te creëren die op zonne-energie kan rijden, is het best mogelijke materiaal kunststof. Plastics bannen is dus geen optie, maar we moeten er wel alles aan doen om het duurzaam te produceren en kunststoffen zo te ontwerpen dat ze makkelijk te recycleren zijn.”
Carl Emmerechts, Product Engineer bij Sirris, het collectief innovatiecentrum van en voor de technologische industrie, beklemtoont dat kunststoffen ook in de medische sector niet weg te denken zijn. “Denk maar aan spuitjes, tubes, diagnostische materialen, enzovoort. Kunststoffen zijn materialen die aan strikte veiligheidsnormen, kwaliteitseisen en hygiënevoorschriften kunnen voldoen.”
Onmisbaar in talloze sectoren
Dat kunststoffen incontournable zijn in verschillende sectoren, blijkt ook uit de videogetuigenissen die tijdens het debat werden getoond. Fa Quix, General Manager van Fedustria, de beroepsvereniging van bedrijven uit de textiel-, hout- en meubelindustrie, merkt op dat je zonder chemie of kunststoffen geen innovatief textiel kan maken.
Marc Dillen, directeur-generaal van de Vlaamse Confederatie Bouw (VCB) wijst op het belang van verschillende types plastics in de bouwsector voor talloze toepassingen als raamprofielen, buizen of isolatiematerialen. Kunststoffen zijn onmisbaar om de energienormen voor woningen te halen.
Ben Van Roose, Manufacturing Manager bij Agoria, haalt aan dat plastics ook in de automobielindustrie alomtegenwoordig zijn, van dashboards en bumpers tot batterijen voor elektrische voertuigen. De combinatie ultrasterk en ultralicht is op mobiliteitsvlak een grote troef.
Ten slotte onderstreept Ann Nachtergaele, Environmental Affairs & Energy Director bij Fevia, de sectororganisatie van de voedingsindustrie, dat kunststofmaterialen veel voordelen bieden in voedselverpakkingen om levensmiddelen langer te bewaren en optimaal te beschermen.
Perceptieprobleem
Het grote publiek heeft nochtans een negatieve kijk op plastics. Maar dat is volgens Jan Van Havenbergh vooral te wijten aan een hardnekkig perceptieprobleem. “Kunststoffen zijn in veel gevallen de meest duurzame keuze, zeker als je de totale levenscyclus van materialen in acht neemt. Alleen ligt de focus vaak op de pijnpunten, zoals de CO2-uitstoot, of plastic zwerfafval zoals mondmaskers die je op straat vindt.”
“Plastics zijn in veel gevallen de meest duurzame optie”
Bovendien mag je ook het economisch belang van de kunststofsector niet onderschatten. Saskia Walraedt: “Voor België is het een belangrijke sector, we hebben veel polymeerproducenten en kunststofverwerkers. Die stellen samen 31.000 mensen te werk. Uit een studie van het Europees Octrooibureau blijkt bovendien dat België de hoogste specialisatiegraad heeft in de ganse Europese Unie, zowel voor kunststofrecyclage als voor technologieën voor bioplastics. Daarmee hebben we alle troeven in handen om ons land op de kaart te zetten als circulaire hub voor kunststoffen.”
Grootse uitdagingen
Van efficiënt materiaalgebruik en doordachte processen, tot het vinden van kwaliteitsvolle recyclagematerialen en grondstoffen in voldoende hoge volumes – elke sector die met kunststoffen werkt heeft z’n specifieke noden voor de toekomst. Toch wordt het belang van recyclage en circulariteit telkens weer onderstreept. “Ook het belang van biogebaseerde en biologisch afbreekbare polymeren mogen we niet onderschatten,” vertelt Carl Emmerechts. “In sommige domeinen, zoals de verpakkings-, kleding- en automobielsector wordt stevige vooruitgang geboekt op dat vlak.”
“Het belang van biogebaseerde polymeren mogen we niet onderschatten”
Jan Van Haverbergh pikte daar graag op in: “Wat biologisch afbreekbare polymeren betreft moeten we realistisch zijn: in bepaalde niches kunnen die een oplossing bieden. Biogebaseerde chemie en kunststoffen is daarentegen een belangrijk onderzoeksdomein met veel potentieel om bijvoorbeeld hout- of landbouwafval om te zetten in waardevolle grondstoffen. Maar de einddoelstelling moet toch zijn om grondstoffen te gebruiken die je terug in de economische kringloop kan brengen. Als je circulair werkt, boek je de grootste milieu- en klimaatwinst.”
Er is alvast veel enthousiasme over de laatste ontwikkelingen in recyclage, volgens Saskia Walraedt. “Bedrijven zijn volop bezig om nieuwe recyclagetechnieken te ontwikkelen. Kunststofafval dat vandaag moeilijk te recycleren is, kan zo toch worden omgezet in bouwstenen voor nieuwe plastics of in een alternatieve grondstof voor de chemie. Zo is de cirkel rond. Het duurt natuurlijk wel even voor je die nieuwe technologieën op de markt krijgt.”
Wat de verschillende manieren van recyclage betreft, lijken de meeste gesprekspartners het erover eens dat de complementaire combo mechanische/chemische recyclage veel kansen biedt. Jan Van Haverbergh: “Mechanische recyclage is het startpunt. De restfractie kan je verwerken met chemische of fysische recyclage op moleculair niveau. Door recyclagetechnieken optimaal te combineren kan je koolstofcirculair werken. Zo komt de CO2 niet in de atmosfeer terecht, maar blijft die opgesloten in kunststoffen en materiaalkringlopen.”
Een blik op de toekomst
Wat de evolutie van plastics betreft, legt elke debatpartner z’n eigen accenten. Kevin Poelmans benadrukt de veelzijdige technische eigenschappen van het materiaal, en de vele mogelijkheden: “We ontwikkelen er producten en technologieën mee die vroeger niet mogelijk waren. Maar we mogen duurzaamheid daarbij nooit uit het oog verliezen.”
“De veelzijdigheid van plastics biedt enorm veel mogelijkheden”
Saskia Walraedt ziet vooral heil in sterke ketensamenwerkingen, over bedrijven en sectoren heen. “Enkel zo kan de circulariteit verhoogd worden. En natuurlijk moeten de grote merken zich van bij het begin bewust zijn van de impact van hun materiaalkeuzes. De circulaire economie start bij het productontwerp.”
Jan Van Haverbergh is van mening dat we naar systeemgerichtheid moeten om de complexiteit van materialen te vereenvoudigen. “Dat gaat de circulariteit vergemakkelijken en zal ervoor zorgen dat we de hoge kwaliteitsnormen kunnen blijven garanderen. Niet denken in termen van afval, maar in functie van circulair materiaalgebruik.”
Ten slotte beklemtoont Carl Emmerechts nog eens de nood om in het algemeen te streven naar een minimaal gebruik van grondstoffen en materialen, bijvoorbeeld in de verpakkingsindustrie. “Uiteindelijk zijn er nog veel aspecten van het plasticsverhaal die beter kunnen, van productie tot recyclage. Maar met alle innovaties kunnen we hoopvol naar de toekomst kijken.”
Lees meer over de Belgian Plastics Day
