Hoewel de omzet een zware klap kreeg en de export stagneerde heeft de Belgische chemie- en farmasector vorig jaar bijna 1.500 nieuwe jobs gecreëerd en investeerden sectorbedrijven recordbedragen in onderzoek en ontwikkeling en in de vernieuwing en verduurzaming van hun productie-installaties. Dat blijkt uit de economische kerncijfers voor 2020 van sectorfederatie essenscia. De sector van de chemie, kunststoffen en life sciences vormt met 36% van de export en 95.500 jobs meer dan ooit de ruggengraat van de Belgische economie en welvaart en speelt met coronavaccins en allerhande beschermingsmaterialen een cruciale rol om de wereldwijde pandemie een halt toe te roepen.
Ook de Belgische chemie-, kunststoffen- en farmasector ontsnapt niet aan de economische impact van de coronacrisis. De omzet daalde vorig jaar met 6,3% tot het laagste peil sinds 2012. Omgerekend gaat het om een dagelijks omzetverlies van 11 miljoen euro. De daling manifesteerde zich in elk kwartaal van 2020. De impact is het grootst in de chemie, maar alle subsectoren schrijven hun jaarresultaten in rode cijfers.
De export stagneerde (+0,1%), maar toch versterkt de chemie en life sciences zijn koppositie als Belgisch exportkampioen met een aandeel van liefst 36% in de totale Belgische export. De groei situeert zich hoofdzakelijk bij farma. Opvallend is dat de export binnen de Europese Unie afnam, terwijl er een exportstijging was naar landen buiten de EU met de Verenigde Staten en China op kop. De brexit blijft een economische opdoffer. Sinds het brexitreferendum vijf jaar geleden is de handel met het Verenigd Koninkrjik met 26% afgenomen.
Minder omzet, meer jobs
Ondanks de economisch uitdagende context hebben farma- en chemiebedrijven in het voorbije coronajaar 1.436 nieuwe jobs gecreëerd. Daarmee stijgt de tewerkstelling in de sector al voor het zevende jaar op rij, goed voor een jobcreatie van 7.308 extra banen. Met 95.506 jobs zit de sectorale tewerkstelling op het hoogste niveau in bijna 20 jaar. De chemiesector is goed voor bijna de helft van die jobs, de sterkste groei zit bij farma en biotech.
Dankzij die stijgende tewerkstelling is de chemie en life sciences intussen goed voor 20% van alle jobs in de industrie. De sector maakte in 2020 relatief weinig gebruik van tijdelijke werkloosheid en levert van alle industriesectoren met 5 miljard euro veruit de grootste bijdrage aan de staatskas, via sociale zekerheid en personen- en bedrijfsbelastingen. Ter vergelijking: dat is meer dan de 4 miljard euro meeruitgave aan tijdelijke werkloosheid door corona.
Investeren in de toekomst
Voor de chemie en life sciences was 2020 ook een scharnierjaar met recordbedragen aan toekomstgerichte investeringen in innovatie en productiecapaciteit, een blijk van vertrouwen om de sector langdurig in ons land te verankeren.
De investeringen in onderzoek en ontwikkeling kenden een spectaculaire stijging van meer dan 20% tot 5,6 miljard euro, vooral vooruit gestuwd door de ontwikkeling van coronavaccins, nieuwe geneesmiddelen en baanbrekend onderzoek in biotech. Op 10 jaar tijd zijn de uitgaven voor innovatie in de sector meer dan verdubbeld. Vorig jaar werd ook een recordaantal van bijna 1.000 patenten aangevraagd voor innovaties in chemie en biotechnologie, dat is 40% van het Belgische totaal.
Ook de investeringsgolf in de modernisering van productie-installaties zet zich verder door met vorig jaar een stijging met 10% tot 2,4 miljard euro. Ook dat is een record. Het zijn vooral chemie (+16%) en farma (+6%) die nieuwe technologieën introduceren om hun productieprocessen efficiënter en duurzamer te maken. Het voorbije decennium hebben sectorbedrijven al meer dan 20 miljard euro geïnvesteerd in de uitbreiding en vernieuwing van hun productiecapaciteit in België.
Van brexit en corona naar Green Deal
Het eerste kwartaal van dit jaar toont tekenen van een voorzichtige economische heropleving, maar het herstel is erg broos en het ondernemersvertrouwen bijzonder fragiel. Met de Europese Green Deal wacht bovendien al een volgende gigantische uitdaging.
Veelbelovende investeringsprojecten in doorgedreven CO2-reductie, revolutionaire technieken voor kunststofrecyclage en energie-innovaties in waterstof en groene warmte tonen echter dat de sector al volop in transitie zit en vooral nood heeft aan een beleid dat deze radicale industriële transformatie voluit ondersteunt op het vlak van infrastructuur, innovatiesteun, internationale concurrentiekracht en duurzame energiebevoorrading.
“De sector van de chemie, kunststoffen en life sciences laat het hoofd niet hangen en maakt duidelijk dat een sterke industrie nodig is om de omslag te maken naar een duurzame en gezonde toekomst.”
Yves Verschueren, gedelegeerd bestuurder essenscia: “Ook in een uitdagend coronajaar is de sector van de chemie, kunststoffen en life sciences blijven investeren en jobs creëren. Dit is een sector die het hoofd niet laat hangen en duidelijk maakt dat een sterke industrie nodig is om de omslag te maken naar een duurzame en gezonde toekomst. We rekenen in het Belgische relanceplan op brede steun voor pilootprojecten voor de opvang en opslag van CO2 en de chemische recyclage van kunststoffen, allebei cruciale technologieën in het streven naar klimaatneutraliteit en een circulaire economie. Onze vraag is helder: blijf werken aan een aantrekkelijk investeringsklimaat en garandeer internationale vrijhandel zonder exportrestricties.”
“We rekenen op de overheid om de industrie in ons land alle kansen te geven, door innovatie maximaal te ondersteunen en te zorgen voor een hogere instroom van STEM-talent vanuit het onderwijs.”
Hans Casier, voorzitter essenscia: “De maatschappelijke meerwaarde van de chemie- en farmasector is nooit duidelijker geweest. Heel wat coronavaccins zijn in België ontwikkeld en gemaakt. Geavanceerde kunststofmaterialen zijn essentieel voor een duurzame mobiliteit en energiezuinig wonen. Chemieproducten zorgen voor een efficiënte voedselvoorziening en een betere levenskwaliteit. We zijn de industrie van de waterstof en hebben de kennis om een molecule als CO2 om te zetten in een waardevolle grondstof. We rekenen daarom op de overheid om de industrie in ons land alle kansen te geven, door innovatie maximaal te ondersteunen en te zorgen voor een hogere instroom van STEM-talent vanuit het onderwijs.”
Download hier de presentatie van de economische kerncijfers 2020
