essenscia CAN is het Circulair Aankopen Netwerk van essenscia. Dit werd eind 2017 opgericht met de steun van Vlaanderen Circulair in de context van de Green Deal Circulair Aankopen waarvan essenscia vlaanderen een van de faciliterende organisaties is.
Circulair aankopen is een nieuwe, slimme manier van aankopen voor bedrijven, met oog voor mens, planeet én portemonnee.
Contact
Sofie Bracke
Advisor Circular Economy
M +32 498 69 04 83
sbracke@essenscia.be
Saskia Walraedt
Director essenscia PolyMatters and Senior Advisor Sustainable development
T +32 2 238 97 55
Doelstelling essenscia CAN
Bedrijven uit de sector van de chemie, kunststoffen en life sciences inspireren hoe ze zelf aan de slag kunnen gaan met circulair aankopen en dus ook circulair verkopen.
Hoe?
Aan de hand van workshops sectorbedrijven inspireren over wat circulair aankopen voor hen zou kunnen betekenen, welke maatschappelijke en economische meerwaarde dit biedt en hoe ze dit effectief kunnen implementeren in hun bedrijfsvoering.
Deze website biedt een samenvatting en een handig overzicht van beschikbare tips en tools.
1. Wat betekent circulair aankopen in de chemie en life sciences?
Circulair aankopen is een integraal onderdeel van een duurzaam aankoopbeleid wat op zich weer een onderdeel vormt van maatschappelijk verantwoord ondernemerschap. Het is een belangrijke hefboom in het realiseren van de circulaire economie. Het aankoopdepartement van de onderneming is immers een bepalende actor voor de integratie van duurzame praktijken in de bevoorradingsketen. In die zin is circulair aankopen ook cruciaal in het realiseren van een van de Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties:
Waarover gaat duurzaam aankopen?
Bij duurzaam aankopen wordt verder gekeken dan de neus lang is. Het volstaat niet om een product of dienst aan te kopen simpelweg omdat dit noodzakelijk is binnen het bedrijf. De aankoper stelt bijkomende vragen. Van welke leverancier koop ik en wat is zijn duurzaamheidsbeleid? Waar komt het product vandaan? Wat is de milieu-impact van dit product? Hoe zit het met het gebruik van schaarse grondstoffen? Onder welke sociale omstandigheden wordt dit product gemaakt? Ben ik zeker dat het product conform is aan geldende productnormen zoals REACH, RoHS, FCM, … Kan ik via dit aankoopproces een langdurige zakenrelatie opbouwen?
Hoe past circulair aankopen in een duurzaam aankoopbeleid?
Zonder afbreuk te doen aan bovenstaande vragen gaat de aankoper in een circulair aankoopproces nog een stap verder wat het grondstoffengebruik betreft. Door samen te werken met de rest van de organisatie wordt nagegaan hoe de producteigenschappen die gevraagd worden door het bedrijf eventueel op een andere manier ingevuld kunnen worden.
- Kunnen deze functionaliteiten ook bereikt worden door het gebruik van gerecycleerd materiaal?
- Zijn voor dit product biogebaseerde alternatieven met dezelfde performantie ter beschikking?
- Is het noodzakelijk om dit product aan te kopen of kunnen we gebruik maken van een product-dienstcombinatie waarbij het chemieproduct na gebruik door de leverancier wordt opgehaald en opgezuiverd zodat het nadien opnieuw gebruikt kan worden, al dan niet in de eigen installaties?
- Kan ik nutsvoorzieningen gezamenlijk aankopen met naburige bedrijven en zo kosten besparen?
- Kunnen we data-mining inzetten om aan predictive maintenance te doen zodat we onnodige vervangingen van onderdelen vermijden?
- Moet ik een eigen afvalwaterzuivering bouwen of kan het buurbedrijf dat voor ons doen?
- Kunnen we herbruikbare verpakkingen gebruiken voor onze producten?
- Kan de marketingafdeling ingeschakeld worden om het ontwerp van de verpakking te wijzigen zodat het achteraf makkelijker te recycleren valt?
Wat zijn de opportuniteiten van circulair verkopen?
Het aanbieden van product-dienstcombinaties in plaats van kilo’s, tonnen of liters product biedt de mogelijkheid om langetermijncontracten met klanten af te sluiten en minder afhankelijk te zijn van conjuncturele fluctuaties. Door nieuwe markten te ontwikkelen voor stromen die eerder als afval werden afgevoerd, ontstaan nieuwe opportuniteiten. Door letterlijk over het muurtje te kijken en samen te werken met buurbedrijven kunnen nieuwe synergiën ontstaan die anders over het hoofd worden gezien. Ultiem gaat het bedrijf een systeem opzetten van sustainable portfolio management om na te gaan hoe duurzaam en circulair de producten zijn die het zelf in de markt zet.
2. Hoe begin ik als bedrijf met circulair aankopen?
In samenwerking met Louvain School of Management werden de verschillende bedrijfshoudingen ten opzichte van circulair aankopen geïdentificeerd.
Voldoen aan de normen en wettelijke vereisten
Bedrijven die deze aankoophouding aannemen, focussen zich vooral op de economische perspectieven op korte termijn: minimale kost en productietermijn, maximale flexibiliteit en winst. Circulair aankopen beperkt zich meestal tot het hebben van een zogenaamde ‘code of conduct’ die ook wordt opgelegd aan leveranciers en contracten. Het nadeel of risico hierbij is vaak het gebrek aan voldoende controle.
Verminderen van negatieve externe impact zonder interne processen aan te passen
Bedrijven in dit profiel, gaan al een stap verder en nemen bij de selectie van leveranciers aspecten van duurzaamheid of circulariteit mee in hun beslissingsproces. Toch houden ze in hun eigen processen vaak nog vast aan het lineaire model van grondstoffengebruik. Deze ondernemingen gaan gewoonlijk een of andere vorm van ‘sustainable supplier relationship management’ in hun aankoopbeleid implementeren en mikken dus minder op contracten met quick wins op korte termijn.
Concepten van circulaire economie ten volle integreren in de aankoopstrategie
Deze bedrijven gaan het verst en kijken niet enkel naar de impact in de toeleveringsketen, maar evenzeer naar de impact van hun eigen producten, processen en diensten. Ze brengen dus de hele waardeketen in rekening, waarbij alle schakels in het logistieke en productieproces worden geanalyseerd. Dit vraagt om het grondig herdenken van zakenmodellen en een doorgedreven samenwerking tussen alle geledingen in de onderneming.
In een circulaire economie zet een bedrijf in op levensduurverlenging, herstel, hergebruik, renovatie, het delen van middelen tussen bedrijven en het aanbieden van product-dienstcombinaties. Aankoopafdelingen onderzoeken hoe ze van de aankoop van producten kunnen omschakelen naar de aankoop van diensten. Hierbij is het belangrijk om bij de keuze van materialen en services consequent uit te gaan van een alomvattende life cycle analysis die rekening houdt met een efficiënt gebruik van grondstoffen, land- en watergebruik, klimaatimpact en de invloed op mens en milieu.
3. Verschillende vormen van circulair aankopen
Circulair aanbod
Aankoop van hernieuwbare, gerecycleerde of bioafbreekbare grondstoffen
In dit concept wordt ingezet op de optimalisatie van de eigen productieprocessen om niet-verwerkte grondstoffen of productieafval te hergebruiken. Voor nevenstromen worden alternatieve markten ontwikkeld zodat die stoffen een economische waarde krijgen en ze niet langer als afval worden afgevoerd. Deze concepten zijn traditioneel sterk ingeburgerd in een mature sector zoals de chemie, kunststoffen en life sciences, waarbij de reststroom van de ene installatie vaak de basisgrondstof vormt voor de andere.
Verlengen van de levensduur
Hoe kan de levensduur van de aangekochte goederen verlengd worden?
Hier speelt het eco-design of circulair design een belangrijke rol. Hoe makkelijker een product ontmanteld kan worden, hoe makkelijker ook afzonderlijke onderdelen vervangen kunnen worden. Ook de toepassing van (predictive) maintenance pas in dit concept.
Product-dienstcombinaties
Dit verwijst naar de concepten van een deeleconomie
In de industrie vertaalt zich dat in een industriële symbiose waar grondstoffen, hulpstoffen, energie, waterzuivering, stoom of andere resources maximaal met elkaar gedeeld worden. Of waar gewerkt wordt met gemeenschappelijke onderhoudsploegen.
Deelplatformen
Dit wordt ook wel de functionaliteitseconomie genoemd waarbij niet langer een product maar een functionaliteit aangekocht wordt
Langs leverancierszijde biedt dit onmiskenbaar een beter inzicht in de noden van de klant. Voor klanten bieden product-dienstcombinaties het grote voordeel dat ze ‘ontzorgend’ werken zodat het betrokken bedrijf zich meer kan focussen op de kernactiviteiten.
Meer weten?
Er is een grote verscheidenheid aan informatie beschikbaar over circulaire economie en circulair aankopen. Om bedrijven beter wegwijs te maken en op weg te helpen, ontwikkelde essenscia CAN enkele handige overzichtsdocumenten met heel wat tips & tricks en links naar bruikbare tools om circulair aankopen in de dagelijkse bedrijfspraktijk te integreren. De referenties zijn ingedeeld volgens kennis- en ervaringsniveau zodat de informatie op maat kan geselecteerd worden.
Footer
