Oekraïne-crisis zet concurrentiekracht van sector echter zwaar onder druk
In de sector van de chemie, kunststoffen en life sciences zijn er vorig jaar 1.896 nieuwe jobs bijgekomen. Dat is de sterkste jobgroei van de voorbije twintig jaar. De tewerkstelling in de sector stijgt intussen al acht jaar op rij, goed voor 9.222 extra jobs. Dat blijkt uit de economische jaarcijfers van sectorfederatie essenscia. Ook de export (+33%), omzet (+22%) en investeringen (+17%) gingen er in 2021 sterk op vooruit. Maar de Oekraïne-crisis dreigt die economische relance teniet te doen. Exploderende energieprijzen, peperdure grondstoffen, ontsporende transportkosten en een torenhoge inflatie wegen bijzonder zwaar op de concurrentiekracht van de belangrijkste exportsector van de Belgische economie.
Ondanks de aanhoudende coronacrisis heeft de Belgische chemie- en farmasector vorig jaar gemiddeld 158 extra jobs per maand gecreëerd, voornamelijk in farma en biotech (+3,9%) maar ook in kunststoffen (+1,5%) en chemie (+0,8%). Met een totaal van 97.420 jobs zit de tewerkstelling van de sector op het hoogste peil sinds 2001. De sterke jobgroei in de chemie en life sciences tijdens de voorbije 10 jaar (+8%), staat in schril contrast met het jobverlies in de gehele Belgische industrie (-6%, of bijna 30.000 jobs minder).
Export- en innovatiekampioen
De omzet ging er vorig jaar, na een forse coronaklap in 2020, opnieuw op vooruit met een stijging van 22% tot bijna 74 miljard euro. Die toename ligt in lijn met het industrieel gemiddelde (+20%) en wordt vooral aangedreven door sterke prijsstijgingen. Sectorbedrijven investeerden vorig jaar bovendien een recordbedrag van 2,7 miljard euro (+17%) en ook de innovatie-uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling bleven met 5,5 miljard euro op een historisch hoog niveau, een verdubbeling in vergelijking met tien jaar geleden.
De sectorexport steeg vorig jaar spectaculair met liefst 33%, in belangrijke mate dankzij de wereldwijde uitvoer van coronavaccins. Dit maakt dat de chemie en life sciences met voorsprong de belangrijkste exportsector van het land is, met een aandeel van 37% in de totale Belgische export. Binnen de Europese Unie is België zelfs uitgegroeid tot het tweede belangrijkste exportland voor chemie, kunststoffen en farma, na Duitsland.
Van relance naar recessie?
Tot zover het goede nieuws, want het is nu al duidelijk dat de cijfers voor dit jaar minder goed zullen zijn. De Oekraïne-crisis treft de sector zwaar. De benuttingsgraad van de productiecapaciteit zit een flink stuk onder het tienjarig gemiddelde, de extreme prijsstijgingen voor energie zorgen voor een forse kostenhandicap en de inflatie laat zich in België sterker en sneller voelen dan in andere landen. Doemscenario’s waarbij geplande investeringen of aanwervingen worden uitgesteld en de industriële productie tijdelijk wordt teruggeschroefd, zijn niet langer ondenkbaar. Tegelijk moeten bedrijven volop blijven innoveren en investeren in de race naar klimaatneutraliteit.
“De chemie- en life sciencessector heeft de voorbije twee jaar veel economische weerbaarheid getoond, maar nu gaan alle alarmbellen af.”
Hans Casier, voorzitter essenscia
Hans Casier, voorzitter essenscia: “Dit is de derde crisis op rij, na de brexit en corona. Ditmaal gaat het om een existentiële energiecrisis die de internationale concurrentiepositie van de sector erg verzwakt, zowel tegenover de buurlanden als ten opzichte van andere werelddelen. De gasprijs in Europa is vele malen duurder dan in de Verenigde Staten. De inflatie in België – en de daaraan gekoppelde loonstijgingen – ligt structureel hoger dan in de ons omringende landen. Niet alle extra kosten kunnen zomaar doorgerekend worden en we zien nu al een terugval in de vraag, want ook het consumentenvertrouwen is gekelderd. Die toenemende onzekerheid zorgt voor grote ongerustheid. De sector heeft veel economische weerbaarheid getoond en bedrijven hebben de voorbije twee jaar amper gebruik gemaakt van tijdelijke werkloosheid, maar nu gaan alle alarmbellen af.”
“We mogen nooit vergeten dat de chemie en life sciences aan het begin staat van cruciale waardeketens. Dat vraagt om een gedurfd economisch beleid dat de industrie in ons land voluit ondersteunt.”
Yves Verschueren, gedelegeerd bestuurder essenscia
Yves Verschueren, gedelegeerd bestuurder essenscia: “De sterke resultaten van 2021 benadrukken nog maar eens dat de sector van de chemie en life sciences de industriële pijler is van onze welvaart, met de grootste positieve bijdragen aan de sociale zekerheid en het Belgische handelssaldo. Maar we zijn ook de sector die het meest blootstaat aan internationale concurrentie. Deze zware economische schok opvangen, lukt enkel door aan de energiebevoorrading de hoogste politieke prioriteit te geven, de loonnormwet te behouden en alles uit de kast te halen om de concurrentiekracht van de industrie te vrijwaren. We mogen nooit vergeten dat de chemie en life sciences aan het begin staat van cruciale waardeketens: geavanceerde kunststoffen voor elektrische wagens, isolatiematerialen of hernieuwbare energie, meststoffen voor voedselproductie, basismoleculen voor heel wat geneesmiddelen. Dat vraagt om een gedurfd economisch beleid dat de industrie in ons land voluit ondersteunt.”
