Met de campagne ‘Mei Plasticvrij’ willen de initiatiefnemers oproepen om met z’n allen minder plastic te gebruiken. Elke actie die probeert om de problematiek van zwerfvuil aan te pakken is een goede zaak, want plastic of andere spullen horen vanzelfsprekend niet thuis in het milieu. Alleen is het jammer dat ‘Mei Plasticvrij’ nogal eenzijdig focust op het materiaal, en veel minder op de wegwerpmentaliteit. Zo begint de campagne meer en meer op een kruistocht te lijken waardoor een waardevol materiaal genadeloos wordt verketterd. Terwijl kunststoffen net bijzonder nuttig zijn om voedselverspilling tegen te gaan, om onze CO2-uitstoot terug te dringen en in veel gevallen een duurzamer alternatief zijn in vergelijking met andere materialen.
Zou u willen leven in een wereld zonder smartphones of computers, zonder solide leidingen die drinkwater tot in uw keukenkraan brengen, zonder levensreddende kunststoffen in allerlei medische toepassingen? Al gedacht aan infuuszakken? Aan de beschermende handschoenen die chirurgen dragen? Aan de hoogwaardige verpakkingen van vaccins? Plasticvrij zou onze levenskwaliteit op heel wat vlakken drastisch verminderen.
Zo hebben kunststoffen een ruim gamma aan ultrasterke lichtgewichtmaterialen mogelijk gemaakt, met uitgebreide toepassingen in de wieken van windturbines, de carrosserie van auto’s en de vleugels en rompen van vliegtuigen. Resultaat? Lichtere voertuigen zijn zuiniger en stoten minder CO2 uit. Net zoals isolatiematerialen uit kunststof onze woningen en huishoudapparaten, zoals koelkasten, een pak energiezuiniger maken. En is het klimaat niet een van de grootste maatschappelijke uitdagingen?
Te veel kunststoffen in onze kledij? Dankzij die kunststoffen is de kostprijs van kleding en schoeisel sterk gedemocratiseerd waardoor ze beschikbaar zijn voor het brede publiek, en dit met een minimale milieu-impact in vergelijking met pakweg katoen dat het gebruik van gigantische hoeveelheden water en land vereist.
Te veel kunststofverpakkingen rond ons voedsel? Er zijn inderdaad voorbeelden te vinden van producten die overdadig verpakt zijn, in kunststof, papier of karton. Maar de overgrote meerderheid van kunststofverpakkingen dient net om de houdbaarheid van voeding te verlengen en helpt zo de voedselafvalberg te verkleinen. Kunststofverpakkingen zijn ook lichter, wat het transport efficiënter maakt met een verminderde CO2-uitstoot. Kunststofverpakkingen zijn ook handig, wat singles en eenoudergezinnen toelaat om kleinere hoeveelheden aan te kopen waardoor voedselverspilling opnieuw wordt vermeden.
Onlangs liet het milieuagentschap van de Deense overheid een levenscyclusanalyse uitvoeren om de ecologische impact van draagtassen uit verschillende materialen in kaart te brengen. Wat blijkt? Het lichtgewicht plastic zakje komt er heel wat milieuvriendelijker uit dan de katoenen draagtas die liefst 149 keer herbruikt moet worden om eenzelfde beperkte milieu-impact te hebben. Toch werd deze wetenschappelijke studie aan de kant geschoven omdat ze onvoldoende rekening zou houden met de impact van plastic zwerfvuil. Net dat is het pijnpunt in de maatschappelijke discussie rond plastic. Niet het materiaal is het probleem, maar wel de manier waarop sommigen ermee omgaan.
“Ja, er is zwerfvuil, en veel te veel. Dat is onaanvaardbaar. Materialen horen niet thuis in de natuur, zeker kunststoffen niet. Daarvoor zijn ze niet ontworpen en ze zijn veel te waardevol om zomaar weg te gooien. We moeten ze nog beter recycleren en hergebruiken”, zegt Saskia Walraedt, directrice van de kunststoffendivisie essenscia PolyMatters. “Kunststoffen aanvallen en ze proberen te bannen uit onze samenleving is een foutieve redenering waarmee we het veel complexere afvalprobleem niet zullen oplossen. Het heeft geen zin om een materiaal, met al zijn voordelen en nuttige toepassingen, te demoniseren omwille van de wegwerpmentaliteit en het wangedrag van sommigen. Laat ons meer inzetten op communicatie, sensibilisering en handhaving om zwerfvuil in zijn totaliteit aan te pakken. En laat ons investeren in innovaties om zowel mechanische als chemische recylage te optimaliseren. Want een leven zonder kunststoffen, dat zou pas een maatschappelijke achteruitgang zijn.”
