Sectorfederatie essenscia pleit voor dringende actie en strategisch industriebeleid op alle politieke niveaus
Een historisch lage bezettingsgraad van de productiecapaciteit, een omzetdaling van 14% en een forse afname van de export met 18%. De economische jaarcijfers van de Belgische chemie en life sciences voor 2023 maken duidelijk dat de concurrentiepositie van de sector sterk verzwakt is. Dat vertaalt zich in jobverlies in de chemie en kunststoffen, en een matige jobstijging in de farma en biotech. Sectorfederatie essenscia trekt aan de alarmbel en vraagt dringend een strategisch industriebeleid op alle politieke niveaus. Het Belgisch EU-voorzitterschap en de Europese top van deze week bieden het momentum om van een Industrial Deal een topprioriteit te maken voor de volgende Europese Commissie.
Voor de Belgische chemie- en farmasector was 2023 op economisch vlak een bijzonder moeilijk jaar met hoge energie- en loonkosten, veel onzekerheid in het vergunningenbeleid, geopolitieke spanningen, een slabakkende wereldeconomie en toenemende internationale concurrentie. Dat blijkt ook uit de economische kerncijfers. De bezettingsgraad van de productiecapaciteit zakte tot 65%, het laagste niveau ooit. De omzet daalde met 14 procent tot 75 miljard euro, of een verlies van bijna 12,5 miljard euro. Die omzetdaling komt bijna volledig op rekening van de chemiesector en ligt aanzienlijk hoger dan het industrieel gemiddelde van 5,5%.
De export nam af met 18%, of een terugval van 38 miljard euro. De chemie en life sciences blijft evenwel met voorsprong de belangrijkste exportsector van het land – goed voor 1/3de van de totale Belgische export – en is in de Europese Unie zelfs het tweede grootste exportland voor chemie- en farmaproducten, na Duitsland. Vooral de uitvoer naar de drie belangrijkste handelspartners – Duitsland, de Verenigde Staten en Frankrijk – is vorig jaar fors achteruitgegaan. Met 25 miljard euro ligt de positieve bijdrage van de sector aan de handelsbalans wel nog altijd anderhalve keer hoger dan het totale Belgische handelssaldo, wat een ferme welvaartsinjectie betekent.
Matige jobstijging
Ook de jobmotor sputtert. Vorig jaar zijn er dan wel 360 nieuwe jobs bijgekomen, maar die stijging komt volledig op het conto van de farma en biotech (+1.101 jobs). Er is jobverlies in de chemie (-160 jobs) en de kunststofsector (-581 jobs). Toch staat de continue jobcreatie in de sector – met zowat 11.500 extra jobs in de voorbije 10 jaar – in schril contrast met het status quo in de rest van de verwerkende industrie in diezelfde periode. Met 99.658 jobs zit de sectorale tewerkstelling intussen op het hoogste niveau in meer dan dertig jaar en is de chemie en farma goed voor 1 op de 5 industriejobs in België.
Hans Casier, voorzitter essenscia: “Dit zijn cijfers waar je niet vrolijk van wordt. Maar het verhaal erachter is vooral dat op termijn jobs en investeringen in gevaar zijn, en dat bedrijven momenteel de business case missen om in ons land de noodzakelijke investeringen te doen voor de energie- en klimaattransitie en de omschakeling naar een circulaire economie. Het is vijf voor twaalf voor een krachtig industriebeleid dat opnieuw een aantrekkelijk investeringsklimaat creëert in Vlaanderen, in Brussel, in België, in Europa. In de verkiezingscampagnes gaat het nu vooral over koopkracht, terwijl het veel meer over de concurrentiekracht van onze industrie zou moeten gaan. Want daar komt de welvaart en de koopkracht vandaan. Sinds kort neemt het ondernemersvertrouwen weer voorzichtig toe, maar de globale vraag blijft laag en er is nog lang geen sprake van economische groei.”
Yves Verschueren, gedelegeerd bestuurder essenscia: “Laat deze economische kerncijfers een alarmsignaal zijn voor iedereen die begaan is met de welvaart in ons land en de toekomst van de industrie. De chemie en life sciences blijft bij uitstek de industriële sterkhouder van de Belgische economie: een motor van innovatie, van toegevoegde waarde, van hoogwaardige jobs. Het is hoog tijd voor strategische beleidskeuzes die deze uiterst strategische sector in ons land verankeren. Om de Green Deal te realiseren, hebben we op alle politieke niveaus een sterke Industrial Deal nodig die de energie- en loonkosten aanpakt, regelgeving stroomlijnt en een doeltreffend antwoord biedt op de grootschalige economische steunpakketten in andere landen. Alleen zo kunnen we jobs hier houden en vermijden dat we voor heel wat essentiële materialen en producten te afhankelijk worden van andere regio’s.“
Ondanks de uitdagende economische context blijven chemie- en farmabedrijven in ons land investeren en innoveren. De investeringen zijn vorig jaar met 29% gestegen tot een recordbedrag van 3,9 miljard euro, vooral dankzij hogere investeringsbedragen in de chemiesector. Ook de uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling (O&O) zijn met 10% toegenomen tot een recordniveau van 6,3 miljard euro, voornamelijk gestuwd door innovatief onderzoek in de farma en biotechnologie. Een belangrijke nuance hierbij is dat het gaat om investeringsbeslissingen van de voorbije jaren die nu in uitvoering zijn. Voor een stuk speelt hier ook het inflatie-effect van gestegen lonen en prijzen.
- Download de presentatie over de kerncijfers 2023
- Ontdek de beleidsaanbevelingen uit het transitieplan van essenscia en de Antwerp Declaration for a European Industrial Deal
