Minder afval? Ja! Minder kunststoffen? Geen goed idee!
De burgercampagne ‘Mei Plasticvrij’ deelt dezelfde ambitie als de Belgische kunststofsector: minder afval en verspilling, meer recyclage en hergebruik. Het probleem is echter niet het materiaal, maar wel de wegwerpmentaliteit. Doordat ‘Mei Plasticvrij’ eenzijdig en ongenuanceerd focust op plastic worden kunststofmaterialen zonder onderscheid in het verdomhoekje gezet, terwijl ze net heel veel nuttige eigenschappen hebben om voedselverspilling tegen te gaan, de CO2-uitstoot te verlagen en de gezondheid van zorgverleners te beschermen. Plasticvrij is dus écht geen goed idee.
Zonder misbruik te willen maken van de huidige gezondheidscrisis is het duidelijk dat kunststoffen een belangrijke bijdrage leveren in de strijd tegen het coronavirus. De voordelen van kunststofmaterialen zijn nu voor iedereen zichtbaar, vooral op het vlak van gezondheidszorg, hygiëne en voedselveiligheid.
Het filtermateriaal in hoogwaardige mondmaskers is gemaakt uit polypropyleen. Gelaatsmaskers in kunststof beschermen artsen en verpleegkundigen. Transparante kunststofplaten dienen als scheidingswanden in ziekenhuizen en winkels. Kunststofverpakkingen zorgen voor een langere houdbaarheid van drank en voeding.
Ban niet het materiaal, maar wel de wegwerpmentaliteit
De uitstekende barrière-eigenschappen van kunststoffen helpen vandaag levens redden. Jammer genoeg worden latex handschoenen of mondmaskers ook in deze omstandigheden achteloos weggegooid op straat. Dat is onaanvaardbaar gedrag dat een dieperliggend mentaliteitsprobleem blootlegt. Kunststoffen wandelen nu eenmaal niet vanzelf de natuur in.
Dit illustreert eens te meer dat niet het materiaal het probleem is, maar de manier waarop we ermee omgaan. Nochtans zijn kunststoffen niet weg te denken uit ons dagelijks leven. Zonder kunststoffen geen computers of smartphones, autobatterijen of racefietsen, windturbines of zonnepanelen, steriele verpakkingen voor medicatie of isolatiematerialen voor energiezuinige gebouwen.
Eenmalig gebruik vloekt niet met hergebruik
Ook plastics voor eenmalig gebruik hoeven helemaal niet problematisch te zijn, zolang ze ingezameld en gerecycleerd worden. De consument gebruikt deze ‘single use plastics’ misschien slechts eenmalig en vaak kortstondig, maar bijvoorbeeld kunststofverpakkingen hebben wel al een hele weg afgelegd om de producten of voedingsmiddelen die erin verpakt zitten optimaal te beschermen of langer te bewaren en zo voedselverspilling te voorkomen.
Overmatige verpakkingen moeten we evident vermijden, maar die plastic verpakking zit daar dus niet zomaar en heeft wel degelijk een waardevolle functie. Een komkommer in plastic folie blijft tot twee weken goed, zonder verpakking is dat slechts enkele dagen. Bovendien is ‘single use plastics’ een misleidende term, want ook de polymeren in voorwerpen voor eenmalig gebruik kunnen meermaals gerecycleerd en herbruikt worden. De uitbreiding van de blauwe pmd-zak, waardoor meer kunststofvoorwerpen en -verpakkingen ingezameld kunnen worden, is op dat vlak een zeer goede zaak.
Alternatieven voor plastic zijn niet altijd beter, integendeel
Verschillende internationale studies hebben ook al herhaaldelijk aangetoond dat kunststoffen in de meeste gevallen betere milieuscores laten optekenen dan alternatieve materialen als de milieu-impact van de volledige levenscyclus in rekening wordt gebracht. Doordat kunststoffen lichter zijn en minder uitstoot veroorzaken in het transport, of doordat het energie-, land- en waterverbruik in het fabricageproces lager ligt.
Kunststoffen zijn efficiënt stapelbaar, extreem licht, uitermate flexibel en vochtbestendig. Geen enkel ander verpakkingsmateriaal biedt naar verhouding dezelfde functionaliteiten aan hetzelfde gewicht. De milieuwinsten die hierdoor geboekt worden, zijn vele malen groter dan de milieu-impact van de verpakking zelf.
Beter sorteren én recycleren
Beter sorteren én recycleren en het vermijden van plastic zwerfvuil blijven uiteraard de voornaamste uitdagingen om de duurzaamheid van kunststoffen verder te verhogen. Daar wordt ook volop aan gewerkt, bijvoorbeeld via nieuwe technologieën zoals chemische recyclage waarbij de polymeerketens in kunststoffen weer worden opgesplitst in monomeren. Hierdoor kunnen ook moeilijk recycleerbare of vervuilde kunststoffen gerecycleerd worden tot nieuwe kunststoffen, of tot grondstoffen voor de chemie-industrie.
“We delen de doelstelling van ‘Mei Plasticvrij’ om plastics uit de natuur te houden, maar een ongenuanceerd zwart-witverhaal dat de voordelen van kunststoffen miskent is niet de beste oplossing voor ons leefmilieu.”
Saskia Walraedt, directrice essenscia PolyMatters
Saskia Walraedt, directrice essenscia PolyMatters: “Afval hoort niet thuis in de natuur, ongeacht over welk materiaal het gaat. We delen dus de doelstelling van ‘Mei Plasticvrij’ om plastics uit de natuur te houden. We verschillen wel grondig van mening over de manier waarop we dit doel kunnen bereiken. In plaats van een ongenuanceerd zwart-witverhaal te vertellen dat de talrijke voordelen van kunststoffen miskent, is het beter om wereldwijd goed functionerende ophaalsystemen voor afval uit te bouwen, het storten van afval te verbieden en illegaal zwerfvuil zwaar te bestraffen. Zo halen we plastic en ander afval uit bossen en bermen, uit rivieren en oceanen, en sluiten we de kringlopen van een circulaire kunststoffeneconomie. De nuttige en milieubesparende eigenschappen van kunststoffen nog meer beklemtonen is de beste motivatie om beter te sorteren en meer te recycleren.”
“De focus moet liggen op het voorkomen van afval en meer recyclage. Niet op het demoniseren van kunststoffen die vaak betere milieuscores laten optekenen dan alternatieve materialen.”
Yves Verschueren, gedelegeerd bestuurder essenscia
Yves Verschueren, gedelegeerd bestuurder essenscia: “Elk stukje plastic dat dankzij de actie van ‘Mei Plasticvrij’ niet in de natuur belandt, is pure winst voor ons leefmilieu. Daar kunnen we dus alleen maar blij om zijn. De focus moet echter liggen op het voorkomen van afval en niet op het demoniseren van een materiaal. Herbruikbare bekers, drinkbussen, winkeltassen of voorraaddozen zijn namelijk ook uit kunststof gemaakt, terwijl de voorgestelde alternatieven zoals bamboe, hout of katoen vaak net slechter zijn voor het milieu als je rekening houdt met de volledige cyclus van productieproces tot gebruiksfase. Op één belangrijke voorwaarde: dat de waardevolle kunststofmaterialen na gebruik niet weggegooid, maar ingezameld worden voor recyclage. De sector innoveert dan ook volop voor een nog betere recycleerbaarheid.”
